भ्रमण गर्नुहोस्
करिब १२औँ शताब्दी तिर सेन राजाहरुले उत्तरभेग तिर सुरक्षित स्थान खोज गर्दै जाँदा मकवानपुर गढी एउटा अग्लो थुम्कोको रुपमा सुरक्षित स्थान भेट्टिएकोले गढी किल्ला निर्माण गर्न लगाए । जहाँबाट सेन राजाहरु काठमाडौँ उपत्यकामा युद्ध गर्न गएका थिए । पछि सेन राजाहरु मध्ये रुद्र सेनका छोरा मणी मुकुन्द सेनका ४ रानीहरुलाई राज्य बाढ्ने क्रममा कान्छी रानीका छोरा लोहाङ्ग सेनको भागमा मकवानपुर राज्य पर्न गयो । पछि सेन राजाहरुकै पुस्ता विस्तार हुने क्रममा राघव सेन हुँदै माणिक सेन राजा भए । उनको पालामा नै वंशगोपाल र सिद्धेश्वर महादेव स्थापना गरि सञ्चालनको लागि विर्ता जग्गाको व्यवस्था हरिएको थियो । क्रमशः माणिक सेनको छोरा हेमकर्ण सेनले अरु राज्यहरुसँग सम्बन्ध बढाउने उद्देश्यले गोरखाका राजा नरभूपाल शाहका छोरा पृथ्वीनारायण शाहलाई आफ्नो कान्छी छोरी इन्द्रकुमारी विवाह गराइदिएका थिए । हेमकर्णको मृत्युपछि छोरा दिग्वर्धन सेन राजा भए ।
ज्वाईँ पृथ्वीनारायण शाहसँग दाईजोको निहुँमा मन मुटाव भएपछि वि.सं. १८१९ भाद्र ९ गते पृथ्वीनारायण शाहको फौजले मकवानपुर गढी राज्यलाई आक्रमण गरी विजय प्राप्त गरि आफ्नो अधिनमा लिए । पृथ्वीनारायण शाहको नेपाल एकिकरणमा पहिलो विजय राज्य भनेको मकवानपुर थियो । यस गढीको पश्चिम-उत्तरमा सुरक्षा फौजले परेड खेल्ने डडुवा गढी पर्दछ ।
मकवानपुर गढी हेटौँडा बजारबाट पुर्वोत्तर कान्तिराजपथ हुँदै १६ किलोमिटर दुरीमा पर्दछ । यसको पश्चिमी उच्च भु-भाग ३०० मिटर माथि समुद्र सतहबाट १००० मिटर उचाईमा पर्दछ ।
नेपालका साना ठुला २०० गढीहरुमध्ये यो गढी राजधानी समेत भएकोले नेपालकै मुख्य र ठुलो गढी मानिन्छ । १३२ रोपनी क्षेत्रफल र किल्ला भित्र मात्र १६ रोपनी जग्गा भएको यो गढी वास्तुशास्त्र अनुसार, लम्बाई १२५ मिटर र चौडाइ ३५ मिटर, वर्गाकारमा निर्माण भएको थियो । अर्को रोचक तथ्य, यस गढीमा वि.सं. १९९९ माघमा हिमबर्षा समेत भएको थियो । भनिन्छ यहाँबाट सफा मौसममा भारतको सिमावर्ती सहर रक्सौल सम्म देख्न सकिन्छ ।
यस गढीको विर्ता जग्गा बारा जिल्लाको बरियारपुर स्थित गढीमाई मन्दिर र कलैयाको सिध्देश्वर महादेवबाट उक्त देवी देवताको मूर्ति त्यहाँका लागि पुजाआजा गरेको पाईन्छ । हाल यहाँ वंशगोपाल र सिद्धेश्वर महादेवको मन्दिर रहेको छ ।
तस्विरहरु हेर्नुहोस्